ورق قلع اندود
فروش ویژه
ورق قلع اندود
تقریبا تمام متریال‌های موجود در جهان پیرامون‌مان بر اساس نیاز بشر به وجود آمده‌اند. یعنی از مصالح مختلف گرفته تا فلزات متنوع، همگی برای آسان کردن زندگی انسان تولید شده‌اند. ورق‌های فلزی هم یکی از نمونه‌های بارزی هستند که کاربرد زیادی دارند.
بسیاری از ورق‌های فلزی، معمولا از آلیاژهای مقاوم فولادی تولید می‌شوند. تنها تفاوت آن، نوع پوششان است که با یکدیگر فرق دارد. ورق قلع اندود یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین ورق‌های فلزی جهان است که استفاده‌های زیادی از آن، در صنایع مختلف می‌شود.
ما در این مقاله قصد داریم بیشتر راجع به این ورق و کاربردهایش توضیح بدهیم. پس برای اطلاعات بیشتر ادامه این مطلب را از دست ندهید.
همان‌طور که در بالا توضیح دادیم، تمام متریال‌های کاربردی بر اساس یک نیاز به وجود آمده‌اند. همین موضوع برای ورق قلع اندود هم کاملا صدق میکند. چرا که بشر همیشه برای بسیاری از کالاهای مهم و حساسش نیاز به بسته‌بندی اصولی داشت. منظور ما از این کالاها مواد خوراکی و یا هر نوع ماده‌ای بود که احتمال فاسد شدنش وجود داشت.
به همین منظور، از قرن‌ها قبل، بحث بسته‌بندی مواد غذایی و… همیشه بزرگ‌ترین دغدغه بشر بوده است. با این که همیشه بحث بسته‌بندی توسط قوطی‌های فلزی توسط بشر وجود داشته است، اما ابداع ورق قلع اندود برای اولین بار به سال ۱۶۶۵ میلادی باز می‌گردد.
در واقع چنین شیوه‌ای برای اولین بار در انگلستان برای کنسرو کردن مواد غذایی استفاده شد. پس از آن، استقبال بی‌نظیری از ورق قلع اندود شد و این اکتشاف بزرگ در سده‌های 1800 به ایالات متحده آمریکا هم رسید. بعدها از این روش در بسته‌بندی انواع نوشیدنی‌ها، مواد غذایی، کنسروها و حتی رنگ‌ها هم استفاده شد.
کارخانه‌های متعددی از این روش برای بسته‌بندی محصولاتشان استفاده کردند. از آنجایی که این روش بسیار موثر و مفید بود، به عنوان بهترین شیوه برای نگهداری مواد غذایی شناخته شد. جالب است بدانید که حتی در زمان حال هم از این روش، یعنی از ورق قلع اندود برای بسته‌بندی مواردی که ذکر شد، استفاده می‌شود.
ورق قلع اندود (Tinplate) نام‌ّهای دیگری هم دارد. معمولا این محصول را با ورق حلب، تین پلیت یا ورق قلع می‌شناسند. این محصول شباهت بسیار زیادی به ورق گالوانیزه یا روی‌اندود دارد. از آنجایی که هر دوی این نوع ورق‌ها طوری ساخته شده‌اند که در مقابل زنگ‌زدگی و خوردگی در امان باشند، شباهت‌های زیادی دارند.
اما از لحاظ خواص فیزیکی و شیمایی، این دو محصول هرگز قابل مقایسه با یکدیگر نیستند. چرا که اصلی‌ترین ماده در ایجاد پوشش مقاوم ورق گالوانیزه، آلیاژ روی بوده و این ماده در ورق قلع اندود، آلیاژ قلع است.
در ادامه‌ی این مطلب، به طور دقیق توضیح خواهیم داد که چرا برای مقاوم‌سازی چنین محصولی، از آلیاژ قلع استفاده می‌شود؟
چیزی که در بحث بسته‌بندی مواد غذایی و شیمیایی وجود دارد بحث واکنش‌پذیری شیمایی آن‌ها است. بدین معنا که بسیاری از مواد غذایی و… می‌توانند واکنش شیمایی با پوشش فلزی ایجاد کنند. همین واکنش شیمایی می‌تواند موجب تغییر ماهیت ماده اصلی درون بسته‌بندی شود.
برای مثال، تصور کنید که قرار است ماهی تن را برای چندین ماه و یا حتی یک سال داخل یک قوطی فلزی بسته‌بندی کنیم. اگر پوشش داخل قوطی فلزی مناسب این کار نباشد، مواد غذایی موجود در قوطی با پوشش آن واکنش شیمایی ایجاد کرده و به مرور زمان فاسد می‌شود. لازم به ذکر است که برخی از پوشش‌ها و یا فلزات کاملا سمی هستند و به هیچ عنوان از آن‌ها برای بسته‌بندی مواد غذایی استفاده نمی‌شود.
بدون شک از مهم‌ترین ویژگی‌های ورق قلع اندود غیر سمی بودن این محصول است. چرا که این ویژگی باعث می‌شود تا بتوانیم آن را بدون کوچک‌ترین نگرانی بسته‌بندی و سپس به مدت طولانی، نگهداری کنیم. به همین دلیل است که بحث نوع پوشش و مقاوم‌سازی ورق‌های فلزی در اینجا تفاوت عمده‌ای ایجاد میکند.
چرا که استفاده از آلیاژ قلع در اینجا به ما کمک میکند تا یک فلز کاملا سالم و غیر سمی برای بسته‌بندی مواد غذایی داشته باشیم. شاید همین موضوع باعث شده است که پس از گذشت چندین سده، هیچ روش دیگری مانند قلع اندود کردن فلزات، برای نگهداری مواد غذایی و یا شیمیایی مناسب نباشند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ورق قلع اندود قابلیت لحیم‌کاری، جوش‌پذیری، چکش‌خواری، خم‌کاری، پرس شدن بسیار بالا است. معمولا برای بسته‌بندی قوطی‌ها نیاز به ابعاد مختلفی وجود دارد. از آنجایی که ورق قلع اندود چنین ویژگی‌های خیره‌کننده‌ای دارد، می‌تواند بهترین گزینه برای خلق قوطی‌های مختلف بسته‌بندی صنایع غذایی و… باشد.
این در حالی است که به هیچ عنوان نمی‌توان از ورق‌های دیگر برای این کار استفاده کرد. چرا که شاید برخی ورق‌های فولادی استحکام بالایی داشته باشند، اما هرگز نمی‌توانند ویژگی‌های ورق قلع اندود را داشته باشند. یعنی نمی‌توان با آن‌ها قوطی‌های مخصوص بسته‌بندی مواد غذایی و… را درست کرد.
ورق قلع اندود ظاهری بسیار درخشنده و صیقلی دارد. چرا که در تولید آن، از روش‌های مختلفی برای صاف کردن سطح محصول استفاده می‌شود. در ابتدا ورق قلع اندود توسط غلتک‌های مخصوص بسیار نازک شده و سپس روی آن به روش اسیدشویی از هر نوع آلودگی و چربی زدوده می‌شود.
پس از آن، پوشش قلع روی آن ایجاد شده و محصول را در برابر خوردگی، آسیب و یا زنگ‌زدگی بسیار مقاوم میکند. به همین دلیل، ضخامت ورق قلع اندود در مقایسه با ورق سیاه یا ورق گالوانیزه بسیار کمتر است.
این محصول علاوه بر مقاومت بالایی که دارد، بسیار نازک و شکل‌پذیر است. به همین دلیل می‌تواند به راحتی آن را به اشکال مختلف قوطی‌های بسته‌بندی درآورد. سایر ویژگی‌های ورق قلع اندود عبارتند از:
در بالا به این موضوع اشاره کردیم که ورق قلع اندود به خاطر غیر سمی بودنش، بهترین گزینه برای بسته‌بندی مواد غذایی یا شیمیایی است. حالا که صحبت از ویژگی‌های ورق قلع اندود شده است، خالی از لطف نیست که کمی بیشتر در مورد این موضوع صحبت کنیم. در واقع آلیاژ قلع کمترین میزان تولید سم را در میان سایر فلزات دارد.
شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید برخی فلزات به قدری سمی هستند که حتی می‌توانند تهدید جدی برای سلامتی و یا حیات انسان باشد. اما در میان این، عناصری مانند قلع وجود دارد که کاملا بی‌خطر بوده و می‌توان از آن به راحتی در بسته‌بندی مواد غذایی استفاده کرد. ورق قلع اندوز هم به همین دلیل، بهترین گزینه برای بسته‌بندی مواد غذایی است.
چیزی که در بحث محیط زیست و یا اکوسیستم وجود دارد، بحث بازگشت مواد به چرخه‌ی طبیعت است. با اینکه ممکن است هر کدام از مواد مختلف زمان زیادی برای بازگشتن به چرخه محیط زیست نیاز داشته باشند، اما به هر دلیلی، تهدید جدی برای محیط زیست به شمار نمی‌آیند.
برای مثال، پلاستیک یکی از مضرترین مواد برای محیط زیست است. چرا که زمان بازگشت به چرخه طبیعت آن، در مقابل کاغذ و… بسیار طولانی بوده و آسیب‌های جدی به طبیعت می‌رساند.
اما در مورد ورق قلع اندود باید بگوییم که به دلیل واکنش‌های اکسیداسیون، می‌تواند به طور مجدد به چرخه طبیعت بازگردد. از این روی، هیچ گونه تهدید و یا آلودگی برای محیط زیست محسوب نمی‌شود.
بسیاری از فلزات در جهان یا قابل بازیافت نیستند و یا به سختی می‌تواند آن‌ها را بازیافت کرد. برای تولید چنین محصولاتی نیاز به انرژی و هزینه بالایی وجود دارد. اما ورق قلع اندود جزو فلزاتی است که به راحتی بازیافت شده و نیاز تمام مصرف‌کنندگانش را تامین میکند.
یعنی به دو روش رایج می‌توان ورق قلع اندود تولید کرد: به روش بازیافت و تولید آن از صفر تا صد. در هر دو روش می‌توانیم ورق‌های قلع اندود مختلفی را تولید کرده و روانه بازار کنیم. اما روش بازیافتی، می‌تواند بسیار مقرون‌به‌صرفه تر از تولید آن باشد.
شاید با شنیدن نحوه تولید ورق قلع اندود شما هم به این فکر کنید که به دلیل وجود لایه‌های زیاد در آن باید این محصول ضخامت بیشتری داشته باشد. این در حالی است که پوشش قلع روی سطح فولادی ورق قلع اندود در سطح میکرونی است.
یعنی حتی نازک‌تر از میلی‌متر! به همین دلیل ضخامت ورق قلع اندود نسبت به سایر ورق‌های فولادی بسیار نازک‌تر است. یعنی شما می‌توانید انتظار ضخامت 0.13 تا 0.50 میلی‌متری را از این محصول داشته باشید. لازم به ذکر است که این محصول معمولا به دو روش فابریک و استاندارد تولید و یا سفارش داده می‌شود.
در بالا به طور مختصر به این موضوع اشاره کردیم که در تولید ورق قلع اندود از غلتک برای صاف کردن آن استفاده می‌شود. در واقع اگر بخواهیم به طور کلی فرایند تولید ورق قلع اندود را توضیح بدهیم، باید به ابتدای این جریان اشاره کنیم. تمام این محصولات از ورق فولادی ساخته می‌شوند. یعنی ورق فولادی پایه ثابت این محصولات به شمار می‌آید.
این موضوع دقیقا برای ورق گالوانیزه هم صدق میکند. تنها تفاوت ورق گالوانیزه و قلع اندود نوع پوشش آن‌ها است. در واقع ورق قلع اندود بعد عبور از غلتک‌ها بسیار صاف و یکدست می‌شود. این موضوع بسیار مهم است که نباید روی این ورق‌های فولادی هیچ گونه خط و خش وجود داشته باشد. چرا که مراحل تولید آن را با مشکل مواجه میکند.
یکی از مهم‌ترین مراحل تولید ورق قلع اندود استفاده از روش الکترولیت اسیدی است. بدین معنا که ورق‌های صاف و نازک شده، نیاز به تمیزکاری نهایی خواهند داشت که باید از حوضچه‌های مخصوص شست‌وشوی الکترولیتی عبور کنند. با عبور کردن این ورق‌های نازک از حوضچه‌های الکترولیتی، به نوعی اسیدشویی شده و سپس با آب مجددا شست‌وشو می‌شوند.
این فرایند در دو مرحله انجام می‌شود و در برخی موارد ممکن است حتی تا 5 بار هم انجام شود. در این فرایند ورق به عنوان کاتد و شمش‌های قلع هم در نقش آند عمل کرده و این محصول به روش الکترولیتی قلع اندود می‌شود.
معمولا ساخت آلیاژها محدودیت بسیار کمتری برای تولیدکنندگانش دارد. بدین معنا که آلیاژها همیشه از ترکیب چند عنصر مختلف به دست می‌آیند. کم و زیاد کردن هر کدام از این عناصر در سختی و یا نرمی محصول نهایی، نقش بسیار مهمی ایفا میکند. همین موضوع می‌تواند دقیقا در ورق قلع اندود هم صادق باشد.
به خاطر این که ورق قلع اندود از آلیاژ فولادی ساخته می‌شود. در نتیجه، می‌تواند دقیقا ویژگی‌هایی را داشته باشد که تولیدکنندگانش در نظر دارند. در نتیجه، ما فقط با یک نوع ورق قلع اندود سر و کار نداریم. بلکه می‌توانیم انواع مختلفی از ورق قلع اندود را در اختیار داشته باشیم که به چند مورد از آن، اشاره خواهیم کرد. این موارد عبارتند از:
محصولات فولادی همیشه طبق یک استاندارد و چهارچوب خاصی ساخته می‌شوند. بدین معنا که برای ابعاد دقیق و اندازه ورق‌های فلزی نیاز به یک استاندارد خاص است. در غیر این صورت محصولات تولید شده هرگز نمی‌توانند شرایط لازم را برای عرضه شدن به بازار هدف، پیدا کنند.
به همین دلیل، در نظر گرفتن استانداردها در تولید تمام محصولات فولادی بسیار مهم است. این موضوع دقیقا برای ورق قلع اندود هم صدق میکند. برای تولید ورق قلع اندود، چند استاندارد مختلف وجود دارد که عبارت است از:
با اینکه توضیح دادیم از ورق قلع اندود در بسته‌بندی مواد غذایی و… استفاده می‌شود، اما کاربردهای ورق قلع اندود فقط به این موارد ختم نمی‌شود. چرا که از این محصول در بخش‌های مختلف دیگی هم استفاده می‌شود که هر کدام با یکدیگر کاملا فرق دارند.
در ادامه به چند مورد از این کاربردهای متفاوت اشاره خواهیم کرد. در تمامی این موارد از ورق قلع اندود برای تولید محصولات استفاده می‌شود. این موارد عبارتند از:
یکی از مهم‌ترین مصارف ورق قلع اندود ساخت انواع ماهی‌تابه و یا قابلمه است. البته این بدین معنا نیست که تمام قابلمه‌ها و یا ماهی‌تابه‌ها از ورق قلع اندود استفاده می‌شوند. بلکه، در بسیاری از موارد دیده شده که برای تولید برخی از قابلمه‌ها و یا ماهی‌تابه‌ها از ورق قلع اندود استفاده شده است.
از آنجایی که ورق قلع اندود مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی و یا حرارت دارد می‌تواند یکی از بهترین موارد برای ساخت قابلمه و یا ماهی‌تابه باشد. از طرفی دیگر، ورق قلع اندود بسیار راحت رنگ‌آمیزی شده و خاصیت رنگ‌پذیری بالایی دارد. به همین دلیل، می‌توان به خوبی ماهی‌تابه و یا قابلمه‌های تولید شده توسط ورق قلع اندود را رنگ‌آمیزی کرد.
یکی دیگر از مصارف ورق قلع اندود در صنایع ساختمان‌سازی است. در واقع از مصالح مختلفی برای ساختمان‌سازی استفاده می‌شود. این موضوع دقیقا بستگی به قسمت موردنظرمان در ساختمان دارد. مثلا برای مقاوم‌سازی، سازه‌های بتنی، از میلگردهای آج‌دار و برای مقاوم‌سازی بخش‌های دیگر هم از نبشی‌ها استفاده می‌شود.
در بسیاری از موارد هم از ورق قلع اندود در ساخت مقاطع فولادی استفاده می‌شود. همین موضوع باعث شده تا بتوان از این ورق پرکاربرد در چنین مواقعی، به وفور استفاده کرد. امروزه از ورق قلع اندود استفاده‌های زیادی در صنایع ساختمان‌سازی شده و متخصصان این حوزه بسیار وابسته این مصالح کاربردی هستند تا بتوانند پروژه‌های عمرانی‌شان را با موفقیت به پایان برسانند.
شاید شما هم تعجب کنید اگر بدانید در صنایع خودروسازی هم از ورق قلع اندود استفاده می‌شود. البته این موضوع دقیقا مانند صنایع ساختمان‌سازی است که در آن، از ورق‌های فولادی بسیار متفاوتی استفاده می‌شود. برای مثال، می‌توان به ورق روغنی، ورق سیاه و… اشاره کرد. این موضوع دقیقا بستگی به نوع استفاده صنایع خودروسازی دارد.
برای مثال، ممکن است در بخشی از ساخت خودروها از ورق سیاه و در بخشی دیگر هم از یک نوع ورق دیگر فلزی استفاده شود. برای ساخت برخی قطعات خودروها هم از ورق قلع اندود استفاده می‌شود. چرا که این ورق هم لحیم‌کاری و هم جوش‌پذیری بسیار بالایی دارد و می‌تواند برای چنین اهدافی بسیار مناسب باشد.
در بالا به این موضوع اشاره کردیم که ورق قلع اندود بهترین گزینه برای نگهداری مواد غذایی و یا کنسروها است. اما کاربرد ورق قلع اندود فقط به این موارد ختم نمی‌شود. چرا که روغن جامد هم به نوعی ماده غذایی یا خوراکی به شمار می‌آید که باید دقیقا به همان روش مطمئن نگهداری شود. به همین دلیل، از ورق قلع اندود برای نگهداری روغن جامد استفاده می‌شود. چرا که در این روش روغن جامد به هیچ وجه فاسد و یا خراب نمی‌شود.
جالب است بدانید که حتی برای نگهداری بهترین پنیرهای لیقوان هم، دقیقا از چنین قوطی‌های مخصوصی استفاده می‌شود. به خاطر این که پنیر و آب مخصوص آن، در این قوطی‌ها هرگز خراب نمی‌شوند.
صنایع الکترونیک ارتباط بسیار مستقیمی با دنیای شیمی دارد. چرا که این صنایع تمام پیشرفت‌هایش را مدیون علم شیمی است. از آنجایی که ساخت بردها ارتباط مستقیمی با علم شیمی دارد،
می‌توان از مواد مختلفی برای آن استفاده کرد. بحث عدم خراب شدن بردها و عمر طولانی‌شان، همیشه یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مهندسان الکترونیک بوده است. به همین دلیل، می‌توان به کاربرد عالی ورق قلع اندود در ساخت انواع قطعات و بردهای الکترونیکی استفاده کرد. این ورق‌ها ضخامت بسیار نازک بوده و وزنشان کم است. از این روی، می‌توانند بهترین گزینه برای ساخت بردها و قطعات الکترونیکی باشند.
تا اینجا در مورد ورق قلع اندود مطالب مختلفی خواندیم و با مفاهیم مختلفی آشنا شدیم. اما ممکن است همچنان برای شما سوالاتی راجع به ورق قلع اندود پیش بیاید. ما در اینجا سوالات پرتکرار در مورد ورق قلع اندود را بررسی کرده‌ایم و برای هر کدام هم، پاسخ مختصری در نظر گرفته‌ایم تا بتوانید از اطلاعات بیشتری در مورد این محصول برخوردار شوید.
در بسیاری از مواقع ممکن است سوالات شما یکی از این موارد باشد. حتی اگر چنین نباشد، باز هم می‌توانید با بررسی کردن سوالات، معلوماتتان را بالا ببرید. این سوالات عبارت است از:
این ورق از جنس فولاد بسیار مقاوم است که بسیار نازک‌تر شده و روی آن پوششی از جنس قلع استفاده می‌شود. معمولا برای قلع اندود کردن این ورق، از روش الکترولیتی و مواد اسیدی استفاده می‌شود. اما به طور کلی جنس اصلی و پایه کار، از آلیاژ بسیار مقاوم فولاد است.
معمولا فرایند اکسیداسیون یا زنگ زدن، برای آهن و برخی فلزات دیگر اتفاق می‌افتد. این به خاطر واکنش اکسیژن با رطوبت و آهن است. یعنی جایی که آهن، اکسیژن و رطوبت وجود داشته باشد، بدون شک شاهد فرایند اکسیداسیون یا زنگ زدن خواهیم بود.
حالا قلع از جنس آهن و یا سایر فلزاتی نیست که در واکنش با اکسیژن و رطوبت، دچار زنگ‌زدگی شود. به همین دلیل، ورق فولادی که قلع اندود شود، هرگز زنگ نمی‌زند و دچار خوردگی نمی‌شود.
در بالا توضیح دادیم که ورق‌های فولادی به خاطر پوشش مقاومی که دارند از زنگ‌زدگی در امان می‌مانند. حالا زمانی که به هر دلیلی این پوشش از بین برود، فولاد و یا آهن می‌تواند سریعا واکنش شیمیایی به اکسیژن و رطوبت نشان داده و سریعا دچار زنگ‌زدگی شود.
با توجه به توضیحاتی که گفته شد، تنها امکان زنگ زدن ورق قلع اندود، از بین رفتن پوشش قلعی آن است. اگر پوشش محافظ ورق قلع اندود از بین برود، می‌تواند دچار زنگ‌زدگی شود.
ما در این مقاله سعی کردیم به طور کامل راجع به ورق قلع اندود توضیح بدهیم. همان‌طور که در این مطلب خواندید ورق قلع اندود کاربردهای بسیار زیادی دارد که بر اساس استانداردهای مشخصی هم ساخته می‌شود. امروزه در صنایع مختلفی از ورق قلع اندود استفاده می‌شود. به همین دلیل، وجود چنین ورق فلزی، می‌تواند یکی از واجبات در صنایع مختلف باشد.
در پایان این مطلب هم به چند سوال پرتکرار راجع به ورق قلع اندود توضیح دادیم تا بتوانید اطلاعات بیشتری در مورد این محصول کسب کنید. با مطالعه این مطلب قادر خواهید بود به طور کلی با ورق قلع اندود و نقش مهم آن در صنایع مختلف آشنا شوید.
کلیه حقوق این سایت متعلق به مجموعه حلبستان میباشد.
